Co to są bajki terapeutyczne dla dzieci?

Twój maluch nie chce iść do przedszkola? Boi się wizyty u dentysty? A może nie umie poradzić sobie z własną złością? Powinnaś z nim porozmawiać o jego lękach i obawach. Jak? Mogą Ci w tym pomóc specjalnie w tym celu napisane bajki terapeutyczne.

Funkcje bajek

Bajki to ważne narzędzie w rękach rodziców. Umiejętnie użyte, potrafią bawić, uczyć i wychowywać jednocześnie. Wprowadzają dziecko w świat roślin i zwierząt, ukazuje rzeczywistość dookoła niego, w wartościowy sposób zajmuje czas dziecka. Bajki potrafią też regulować emocje, uczyć wzorców zachowań i kształtować osobowość. Bajki mogą być dla dziecka wsparciem i sposobem na wzbogacenie doświadczeń. Czytanie bajek przez rodziców dzieciom przyzwyczaja dzieci do samodzielnego czytania w przyszłości.

Co to jest bajka? Rodzaje bajek dla dzieci

Podziały są różne. Punktu widzenia terapeutyczno-edukacyjnego warto wymienić bajki komiczne, realistyczne i fantastyczne i choć wszystkie trzy wydają się bardziej adekwatne dla starszych dzieci i młodzieży, znajdujemy je także wśród książeczek dla najmłodszych (np. realistyczne są książeczki z dziecięcymi bohaterami, którzy przeżywają proste, znajome czytelnikowi także z własnego życia sytuacje). Wśród bajek dla dzieci specjalne miejsce zajmują jednak tzw. bajki terapeutyczne. Czym są te bajki?

Bajkoterapia – książka narzędziem dla specjalisty i rodzica

Bajki terapeutyczne – co to takiego?

Złość, lęk czy żal to całkowicie normalne emocje, ale maluszkowi często trudno się z nimi oswoić. Aby przezwyciężyć troski szkraba, warto sięgnąć po książeczki, które ukazują problemy z dziecięcej perspektywy, dzięki czemu oddziałują na psychikę i emocje Twojej pociechy. Bajka terapeutyczna to odmiana bajki, która pomaga malcom oswoić się z różnymi sytuacjami i emocjami. Jej bohaterami są przeważnie dzieci, postacie bajkowe lub zwierzęta o ludzkich cechach. Fabuła jest prosta – zaczyna się od przedstawienia problemu, a kończy na jego rozwiązaniu. Bajki terapeutyczne dla dzieci to mądry i skuteczny sposób pomocy maluszkowi, gdy ten nie radzi sobie z pewnymi emocjami czy problemami.

Bajkoterapia – książka narzędziem dla specjalisty i rodzica

Warto dodać, że książki terapeutyczne w swojej pracy wykorzystują np. psychologowie dziecięcy. Jeśli więc używacie ich też w domu, niejako prowadzicie amatorską terapię na własną rękę - zapobiegawczą bądź nawet leczniczą. Nigdy nie zaszkodzi podsunąć dziecku lub samodzielnie przeczytać mu książeczkę w ramach bajkoterapii!

Bajki terapeutyczne – przykłady

Wyróżniamy trzy rodzaje bajek terapeutycznych: bajki psychoterapeutyczne, bajki psychoedukacyjne oraz bajki relaksacyjne.

Opowiadania relaksacyjne dla dzieci są najkrótsze i mają na celu zrelaksowanie, wyciszenie malucha. Ich akcja dzieje się w miejscach, które są znane dla dziecka i przez nie oswojone.

Celem opowiadań psychoedukacyjnych jest wprowadzenie zmian do zachowań dziecka, czyli uświadomienie mu, że np. w sporze o zabawki z rodzeństwem można reagować nie tylko złością, ale też zrozumieniem i akceptacją, że inne dzieci też mają potrzebę zabawy. Te rodzaj bajek terapeutycznych koncentruje się na ukazywaniu i nazywaniu emocji oraz nauce optymizmu, empatii, dobrych relacji z ludźmi, przyjaźni.

Co to są bajki terapeutyczne dla dzieci?

Opowiadania psychoterapeutyczne powinny być dłuższe niż psychoedukacyjne i relaksacyjne, powinny też charakteryzować się bardziej rozbudowaną fabułą. Skierowane są do dzieci najbardziej potrzebujących emocjonalnie i psychologicznie. Te bajki zaspokajają potrzeby, gdy przez trudną sytuację życiową potrzeby te nie są zaspokajane w inny sposób, dowartościowują, dają poczucie zrozumienia, akceptacji, oswajają trudne emocje i pomagają zwalczać lęk przed nimi.

Opowiadania terapeutyczne – dla kogo?

Bajki terapeutyczne są skierowane do przedszkolaków i dzieci w wieku wczesnoszkolnym. Po ich lekturze warto usiąść i porozmawiać z malcem - ale bez pouczania czy srogich kazań. Wysłuchaj swojej pociechy i bądź otwarta. A jeśli Twój szkrab nie chce rozmawiać, daj mu czas. Możesz mu zaproponować zabawę w narysowanie swojej złości. Dzięki temu lepiej zrozumiesz jego emocje i będziesz mogła pomóc.

Przeczytaj także: Rysunki dziecka – jak je interpretować?

Bajki terapeutyczne o emocjach

Rozmowa z dzieckiem o jego emocjach może być prawdziwym wyzwaniem. Kilkulatkowi trudno dokładnie opisać i wyjaśnić, co i dlaczego czuje, a już na pewno nie w taki sposób, w jaki zrobiłaby to osoba dorosła. Trudniej mu także poradzić sobie ze swoimi uczuciami. Bajki terapeutyczne o emocjach pozwalają w sposób opisowy, poprzez kolejne przygody, decyzje i słowa bohatera, przedstawić najróżniejsze stany emocjonalne. Zazwyczaj są to złość, lęk, zazdrość, smutek czy nieśmiałość. Chcąc pomóc naszemu dziecku i w pełni zrozumieć, co czuje, a następnie wypracować odpowiednie rozwiązanie problemu, możemy wspólnie sięgnąć po odpowiednio dobraną bajkę terapeutyczną.

Przykładowo, Pani Burza jest zła na Pana Słońce, bo zabrał jej zabawki. Wpada w gniew, ale zamiast robić awanturę i krzyczeć, liczy do 10. A gdy Wróżka Furia nie radzi sobie z emocjami, idzie do drugiego pokoju i stara się wyciszyć. Dziecko, czytając o takim czy innym zachowaniu, identyfikuje się z bohaterami i może powielić ich postępowanie w podobnej sytuacji.

Bajki terapeutyczne o złości

Bajki terapeutyczne o złości to jeden z najpopularniejszych motywów tego typu tytułów. Przede wszystkim dlatego, że złość jest emocją dość często pojawiającą się w zachowaniach dzieci, a po drugie jest stanem zdecydowanie niepożądanym. Bajki terapeutyczne dla dzieci o złości powinny modyfikować niepożądane zachowania u dziecka. Bajki te odpowiadają na problemy pojawiające się w życiu malca i wspierają go w zakresie wychowawczym. W prosty i przyjemny sposób wytłumaczą szkrabowi, że jakieś postępowanie jest złe. Takie tytuły dotyczą różnych rodzajów złości - wachlarz możliwości jest dość szeroki, jeśli chodzi o bajki terapeutyczne. Agresja może być spowodowana różnymi czynnikami. Bajki terapeutyczne o złości sprawdzą się u bałaganiarzy, samochwał, zazdrośników czy u dzieci, które nie mogą się pogodzić z pojawieniem się młodszego rodzeństwa.

Bajki terapeutyczne o nieśmiałości

Wiele dzieci ma ogromny problem z nieśmiałością - nie potrafią rozmawiać z innymi dziećmi i dorosłymi, nie odpowiadają na pytania, podczas spotkań chowają się za osobą rodzica. Aby pomóc z rozwiązaniu takich właśnie problemów powstały bajki terapeutyczne o nieśmiałości. Stawiając bohatera, z którym utożsamia się dziecko, w sytuacjach wymagających od niego odważnego działania, budują w nim poczucie pewności siebie i pokazują, że jego obawy są wyolbrzymione. Możliwości są spore, jeśli chodzi o bajki terapeutyczne - nieśmiałość jest kolejną z emocji, nad którymi możemy wraz ze swoim dzieckiem pracować.

Bajki terapeutyczne o lęku

Bajki terapeutyczne o lęku redukują strach i podnoszą samoocenę dziecka. Maluch spotyka się z lękiem w świecie fantazji i uczy się go oswajać. Bajki te rozwijają samokontrolę i dają pewnego rodzaju wsparcie. Osoba dorosła jest często przedstawiana jako przyjaciel, co pozytywnie wpływa na budowanie relacji rodzica z dzieckiem. Bajki terapeutyczne o strachu pomogą nam w różnych sytuacjach - przed wizytą u lekarza czy przed pierwszym dniem w przedszkolu.

Przykłady bajek psychoedukacyjnych i psychoterapeutycznych

Bajka o asertywności dla dzieci

Niezwykle ważny temat, bo dziecko uczone asertywności od najmłodszych lat nie ma problemu z byciem asertywnym w dorosłym życiu. Czego może dotyczyć taka bajka? Np. sytuacji, w której dziecko staje wobec dylematu: pozwalać kolegom od siebie ściągać i zyskać ich przychylność, czy im odmawiać i narażać się na prześladowania?

Bajka terapeutyczna o tolerancji

Pokazuje, że ludzie są różni, bo świat jest różnorodny, a odmienność nigdy nie powinna być powodem do ośmieszania czy odrzucania drugiej osoby. Bohaterami tych opowieści może być niepełnosprawna koleżanka, kolega o odmiennym kolorze skóry albo innego wyznania.

Bajka terapeutyczna – autyzm

Ważnym przykładem bajki psychoedukacyjnej jest bajka o autyzmie. Daje dzieciom świadomość istnienia tego zaburzenia i uczy, jak zachowywać się wobec kolegów, którzy cierpią z powodu autyzmu. Bajki o autyzmie pomagają dziecku oswoić obce i nieznane, pomagają znosić dystans, jaki istnieje między dziećmi zdrowymi i autystycznymi.

Bajka terapeutyczna o wyśmiewaniu

To rodzaj bajki psychoterapeutycznej. Pomaga poradzić sobie dziecku z trudną życiową sytuacją - gdy jest nieakceptowane przez rówieśników i spotyka się z nękaniem z ich strony.

Bajki terapeutyczne – rozwód

Bardzo częsty temat współczesnych bajek terapeutycznych to właśnie rozwód, który jest zdarzeniem traumatycznym dla dziecka. Bajki terapeutyczne o rozwodzie rodziców ukazuje dziecku, że nie jest odosobnione i wiele innych maluchów musi stawić czoła dokładnie takiej samej sytuacji. Pomaga zrozumieć, że rozwód nie jest winą dziecka i nie sprawia, że rodzice przestają je kochać.

Co to jest bajka? Rodzaje bajek dla dzieci

Bajka o niepełnosprawności dla dzieci

Kolejny przykład bajki psychoterapeutycznej. Szczególnie przydatna maluchom, które niepełnosprawność nabyły w toku życia. Takie dzieci, w przeciwieństwie do tych, które urodziły się z niepełnosprawnością, znają życie "przed" i zwykle nie mogą pogodzić się z tym, że tamta rzeczywistość nie może wrócić.

Bajki terapeutyczne nie działają jak magiczne zaklęcia, które w kilka minut odmienią nasze dziecko. Praca z dzieckiem nad jego emocjami jest wymagająca i często długotrwała. Niektóre problemy są dość powierzchowne i na ich rozwiązanie wystarczy nam jedna rozmowa, inne natomiast mogą okazać się sporym wyzwaniem - zarówno dla nas, jak i dla dziecka. W końcu relacje w rodzinie czy szkole nie zawsze są proste i wyłącznie czarno-białe. Bajki terapeutyczne mogą okazać się sporą pomocą w trudnych dla nas chwilach.