Jak działają gruczoły potowe?

Jak sama nazwa wskazuje, gruczoły potowe to struktury organizmu odpowiedzialne za wytwarzanie oraz wydzielanie potu. W ludzkim organizmie znajduje się od 1,5 do 5 milionów gruczołów potowych! To naprawdę imponująca liczba. Rozmieszczone są na całym ciele z wyjątkiem ust. Na pracę gruczołów potowych wpływają w pewnym stopniu hormony, a zwłaszcza aldosteron. Wytwarzają go nadnercza. Odpowiada on za gospodarkę wodno-elektrolitową. Wszelkie zaburzenia hormonalne czy związane z układem nerwowym mogą wpłynąć negatywnie na proces wytwarzania potu.

Główna funkcja gruczołów potowych to oczywiście produkcja potu. W jego skład wchodzi aż 99% wody! Substancje znajdujące się w pozostałym 1% to mocznik, kwas moczowy oraz amoniak. Ale właściwie w jakim celu organizm wytwarza pot? Chodzi głównie o regulację temperatury ciała, która obniża się wraz z odparowywaniem potu, co dzieje się w skutek wytwarzania odpowiedniej ilości ciepła od organizmu. Musisz wiedzieć, że tu nic nie dzieje się przypadkowo. Kontrola wytwarzania potu ma ogromne znaczenie! Jego nieograniczona produkcja mogłaby doprowadzić do nadmiernej utraty wody, a także cennych elektrolitów. Na szczęście organizm wie, co robi. Nie jesteśmy w stanie siłą woli ograniczyć lub wzmocnić pocenia.

Można spotkać się też ze stwierdzeniem, że gruczoły potowe odgrywają pewną rolę w procesach gojenia ran oraz regeneracji naskórka. Ponadto często łącznie omawia się gruczoły potowe i łojowe. Wynika to z faktu, że pot i łój produkowane przez skórę tworzą na jej powierzchni warstwę chroniącą ją przed działaniem czynników zewnętrznym. To właśnie połączenie potu i łoju tworzy charakterystyczny zapach, który powstaje za sprawą bakterii bytujących na skórze.

Przyjrzyjmy się budowie gruczołów potowych. Otóż gruczoł potowy zbudowany jest z cewki wydzielniczej oraz przewodu odprowadzającego pot. Cewka mieści się w głębokich warstwach skóry, a przewody przechodzą przez nie, aż do ujścia przez naskórek. Co więcej, w cewce znajdują się komórki jasne i ciemne odpowiedzialne za konkretne składniki potu. I tak komórki jasne wytwarzają wodnistą wydzielinę, a ciemne glikoproteiny.

Trzeba także wspomnieć, że gruczoły potowe kontroluje centralny układ nerwowy. W mózgu znajdują się termoczułe neurony, które perfekcyjnie wyczuwają temperaturę ciała oraz skóry i przekazują odpowiednie sygnały do gruczołów potowych. Te z kolei regulują temperaturę organizmu. Poza tym wyróżnia się gruczoły potowe ekrynowe i apokrynowe. Różni je rozmieszczenie na skórze, funkcje, które pełnią oraz wytwarzane wydzieliny.

Ten typ gruczołów pokrywa całe ciało poza powierzchnią warg. Najwięcej gruczołów potowych ekrynowych znajduje się na stopach i dłoniach. Właśnie one uczestniczą w termoregulacji oraz wydalaniu z organizmu szkodliwych substancji. Mówiąc ogólnie o gruczołach potowych, najczęściej omawia się właśnie je. To gruczoły potowe ekrynowe wytwarzają wspomniany wodnisty płyn. Zdrowy ludzki organizm wydala w ciągu dnia mniej więcej 300 ml potu. Gdy jest go znacznie więcej, w grę wchodzi nadpotliwość. Wówczas należy zwrócić szczególną uwagę na dobór antyperspirantów, a nawet dietę. Czasami niezbędne okazuje się leczenie u specjalisty.

To właśnie gruczoły potowe apokrynowe odpowiadają za nieprzyjemny zapach potu u mężczyzn i kobiet.  Produkują one gęstą, tłustą substancję, która w kontakcie ze skórą, a raczej znajdującymi się na niej bakteriami, wydziela brzydką woń. Ze względu na nie sięgamy po antyperspiranty hamujące pocenie. Gruczoły apokrynowe występują jedynie na owłosionych częściach ciała. Najliczniej pokrywają skórę pod pachami, w pachwinach oraz w okolicach intymnych. Ich działanie nie wiąże się z temperaturą ciała, ale z emocjami, które odczuwasz. Stres czy mocne podekscytowanie szybko pobudzą je do działania. Są większe od gruczołów ekrynowych i uchodzą do wnętrza mieszka włosowego powyżej gruczołów łojowych. Co ciekawe, uaktywniają się dopiero w okresie dojrzewania za sprawą hormonów płciowych. Zresztą podobnie wygląda to w świecie zwierząt, gdzie zapach pełni ważną funkcję w rytuałach godowych.

Wspomnieliśmy już, że najwięcej gruczołów łojowych znajduje się na stopach oraz dłoniach. Dopóki funkcjonują prawidłowo, nie sprawiają większych problemów. Wystarczy, że dbasz o codzienną higienę ciała. Problem pojawia się, kiedy pracują one we wzmożonym tempie, przyczyniając się tym samym do pocenia ponad normę. Gdy gruczoły potowe nie działają prawidłowo, mówimy o nadmiernej potliwości zwanej hiperhydrozą. To dolegliwość, która powoduje spory dyskomfort i negatywnie wpływa na codzienne funkcjonowanie. Zaburzenie to może mieć postać pierwotną, której przyczyny nie są znane lub wtórną wiążącą się z innymi chorobami. O jakich schorzeniach mowa? Nadpotliwość wywołują niektóre zaburzenia hormonalne, neurologiczne, a nawet nowotworowe. Wśród nich wymienia się nadczynność tarczycy, chorobę Parkinsona czy cukrzycę. Gruczoły potowe na stopach, dłoniach czy w ogóle na całym ciele mogą też pracować zbyt intensywnie wskutek zaburzeń układu nerwowego istniejących w wyniku urazu lub neuropatii. A jak wygląda leczenie zaburzeń działania gruczołów potowych?

Zacznijmy od gruczołów potowych pod pachami. To właśnie gruczoły apokrynowe, które odpowiadają za nieprzyjemny zapach potu. W poważnych przypadkach stosuje się leczenie z wykorzystaniem toksyny botulinowej podawanej miejscowo. Niezbędna jest również dieta bez ostrych pokarmów i picie dużej ilości wody. Poza tym na co dzień warto stosować odpowiednie antyperspiranty. To produkty, które blokują pracę gruczołów potowych, tym samym pozwalając Ci, cieszyć się świeżością przez długi czas.

Co ważne, nadpotliwość może obejmować całe ciało lub koncentrować się na poszczególnych lokalizacjach. Bardzo często nadaktywność dotyczy gruczołów potowych na stopach. W takim wypadku należy zwiększyć higienę, postawić na skarpety i obuwie z przewiewnych materiałów. Dobrze sprawdzają się również specjalne talki czy spraye do stóp. Nadaktywne bywają również gruczoły potowe na głowie. W takim wypadku myj włosy tak często, jak tego potrzebują, a przy tym zadbaj o organizm od wewnątrz.

W zależności od własnych upodobań postaw na antyperspiranty w kulce lub sztyfcie, które możesz mieć zawsze przy sobie. Niewielkie opakowanie świetnie spisze się na siłowni, uczelni czy w pracy. Z kolei w warunkach domowych sięgnij po antyperspiranty w sprayu. Każda z wymienionych opcji znalazła się w ofercie NIVEA. Nasze propozycje? Bardzo wygodna opcja to z pewnością Dry Fresh antyperspirant roll-on z silną antyperspiracyjną formułą Dual Active, która zapewnia ochronę przed potem do 48h. Wolisz antyperspiranty w sztyfcie? Wypróbuj antyperspirant w sztyfcie Stress Protect, który chroni przed potem w stresujących sytuacjach. Jeśli zależy Ci na sprayu, z pewnością polubisz Energy Fresh antyperspirant w sprayu z orzeźwiającą formułą z wyciągiem z trawy cytrynowej.

Nie zapomnieliśmy też o antyperspirantach dla mężczyzn. Co proponujemy? Wymagający panowie z pewnością docenią linię Silver Protect, którą wyróżnia formuła z antybakteryjnymi jonami srebra. Opcja w kulce to Silver Protect antyperspirant roll on, z kolei antyperspirant w sprayu dla mężczyzn to Silver Protect antyperspirant spray.

Jak widać, gruczoły potowe to ważna struktura w organizmie. Podsumowując – regulują temperaturę ciała, a przy tym usuwają z niego toksyny. Niestety, zdarza się, że z różnych powodów ich funkcjonowanie zostaje zaburzone. W takim wypadku używaj antyperspirantów, postaw na odpowiednią dietę i zdrowy styl życia, a w razie potrzeby skorzystaj z porady specjalisty.