Głużenie a gaworzenie. Kiedy dziecko zaczyna mówić?

Wiele kobiet zastanawia się, czy dziecko w brzuchu mamy reaguje na dźwięk. Rzeczywiście, melodia i rytm języka to pierwsze rzeczy, które poznaje dziecko. Dziecko w brzuchu mamy przyswaja pojedyncze dźwięki i tonację głosu. I choć niewyraźne i stłumione, umożliwiają wychwycenie melodii języka i poznanie głosu rodziców. Po przyjściu na świat, maluszek musi nauczyć się wszystkiego od zera. Nie wie, co się tak naprawdę dzieje i czym właściwie jest mówienie. Dlatego pierwszymi próbami porozumienia się z rodzicami jest krzyk i płacz. Niemowlę płacze, gdy jest głodne, ma mokro czy po prostu jest znudzone. A głos mamy jest tym, co interesuje je najbardziej. Dzieci, z którymi mamy dużo "rozmawiały" w okresie życia płodowego, łatwiej rozwijają umiejętność mówienia w przyszłości.

To pierwszy okres, w którym pojawia się dźwięk z ust dziecka. Następuje on już po urodzeniu. "Melodia" to spory eufemizm - w tym przypadku rozumiemy to jako krzyk i płacz. Zwykle pojawia się w momentach, gdy niemowlak chce zakomunikować potrzebę otoczeniu (czyli przynajmniej kilkanaście razy dziennie).

Dzieci lubią porozumiewać się z otoczeniem nawet wtedy, gdy nie znają jeszcze ani jednego słowa. Jak to robią? Głużą. Głużenie niemowląt to gardłowe dźwięki, których nie da się zapisać czy jakoś sklasyfikować. Maluszek wydaje je nieświadomie i mimowolnie. Dla rodzica ważny jest także czas, w którym występuje głużenie - od kiedy możemy się go spodziewać? Zazwyczaj rozpoczyna się w 2.-3. miesiącu życia. Co jeszcze powinnaś wiedzieć, jeśli chodzi o głużenie dziecka? Może to, że głużą również dzieci głuche i słabosłyszące, zjawisko to nie ma więc nic wspólnego ze słyszeniem. Można powiedzieć, że pojawia się bezwarunkowo, czyli dźwięki wydawane w ramach głużenia nie są celowe.

Głużenie brzmi nieco jak gruchanie gołębia. To dlatego, że składają się na nie głoski tylnojęzykowe i gardłowe - k, g, ch.

Maluszek ma już świadomość, że wydawane przez niego dźwięki służą do porozumiewania się z otoczeniem. Gaworzenie dziecka to celowe naśladowanie ludzkiej mowy. Zaczyna się od pojedynczych sylab, takich jak „ma” i „da” i ciągów, np. „ma-ma-ma”. Potem pojawiają się pierwsze sylaby podwojone, które przypominają wyrazy, np. „ma-ma”, „da-da” - tak rozpoznasz gaworzenie.

Po pewnym czasie pociecha zaczyna rozumieć, że słowa mają znaczenie. Powoli kojarzy je z konkretnymi przedmiotami i osobami. Zaczyna używać zwrotów, takich jak: „am-am” czy „papa”. Intencjonalne powtarzanie słów pojawia się już w 9. miesiącu. A kiedy dziecko powinno mówić realnie istniejące słowa, zgodnie z ich znaczeniem? Powinno to nastąpić w okolicach pierwszych urodzin.

Niedługo później pojawiają się wyczekiwane „mama”, „tata” i „baba”. "Mama" jako pierwsze słowo ma znamiona stereotypu - tak naprawdę to, kiedy dziecko zaczyna mówić mama, jest uwarunkowane indywidualnie. To słowo równie dobrze może zastąpić inne. Moment, od kiedy dziecko mówi, nie pokrywa się jednak z nabyciem umiejętności rozumienia mowy. Co to znaczy? Dziecko szybciej buduje swój bierny słownik językowy, dlatego zwykle rozumie więcej niż wypowiada. U dorosłych też może działać ten mechanizm, np. przy nauce języków obcych. Często rozumienie tekstu pisanego lub mówionego jest dla nas łatwiejsze do opanowania niż posługiwanie się tymi samymi słowami w rozmowie.

W drugim roku życia słownik maluszka rozszerza się w ekspresowym tempie. Wiele już rozumie, ale jeszcze nie wszystko jest w stanie powiedzieć. Tworzy własne odpowiedniki słów lub skróty wyrazów, które mają mu ułatwić porozumiewanie się z innymi. Kiedy dzieci mówią na tym etapie, dorośli mają zwykle wiele frajdy - to właśnie czas zabawnych konstrukcji językowych i budowania neologizmów. Warto je zapisywać jako pamiątkę na przyszłość!

W jakim wieku dziecko zaczyna mówić zdaniami? Pierwsze zdania dziecko zaczyna budować w okolicy swoich drugich urodzin. Są to z reguły dwuwyrazowe konstrukcje typu „Mama da”, a mowa dziecka często rozumiana jest jedynie przez najbliższych.

Jeśli szukasz odpowiedzi na takie pytanie, prawdopodobnie Twoja pociecha wciąż nie mówi, choć teoretycznie już powinna. Nie da się wskazać jednej, precyzyjnej odpowiedzi. Dziecko z różnymi zaburzeniami rozwojowymi może bowiem nabyć tę umiejętność z dużym opóźnieniem, ale mimo wszystko ją nabędzie. Jeśli martwi Cię, czy rozwój Twojego niemowlaka pod kątem mowy jest prawidłowy, przeczytaj inny nasz artykuł: Jak nauczyć dziecko mówić? Sposoby wspierania nauki mowy. Znajdziesz tam szczegółowe informacje na temat tego, kiedy dziecko powinno zacząć mówić i w jakim wieku dzieci zaczynają mówić tak, jak oczekuje tego większość rodziców.

Początki bywają niełatwe. Spojrzenia, kwilenie, płacz, śmiech – wszystko coś znaczy i jest próbą nawiązania kontaktu. Na początku musisz nauczyć się rozpoznawać rodzaje płaczu. Jeśli dziecko kwili, wygina się w Twoich rękach i ziewa – jest zmęczone i chce spać. Jeśli otwiera buzię i ssie swoją rączkę – może być głodne. A jeśli przyciska nóżki do brzuszka, a na jego buzi widoczny jest grymas bólu – najpewniej boli je brzuszek. Pamiętaj jednak, że to tylko kilka podpowiedzi, a każde dziecko jest inne. Dlatego obserwuj je i staraj się wychwycić wszystkie sygnały - dzięki temu będziesz wiedziała, jak zrozumieć swoje dziecko. W rozpoznawaniu powodów płaczu u dziecka pomoże Ci lektura artykułu Dlaczego niemowlę płacze? Sposoby na płacz niemowlaka.

W jakim okresie jest Twoja pociecha? Wypowiadania gardłowych głosek, a więc głużenia? A może coraz chętniej posługuje się prostymi, dwuwyrazowymi zdaniami? Teraz już wiesz, kiedy i jak powinny występować etapy poprzedzające mowę właściwą i od kiedy dziecko zaczyna mówić w sposób zrozumiały - przynajmniej dla rodziców. Każdy z tych momentów to dla Was piękny czas!

Zachęcamy Cię do przeczytania innych artykułów na pokrewne tematy oraz zapoznania się z ofertą produktów dla dzieci i niemowląt: kremów dla niemowląt, żeli do mycia dla dzieci czy chusteczek nawilżanych dla dzieci i niemowląt.