Jak nauczyć dziecko siadać?

Pierwsze miesiące życia dziecka są pełne przełomowych momentów. Jednym z nich jest przejście z leżenia do siedzenia, co umożliwia maluchowi podziwianie otaczającego go świata z zupełnie nowej perspektywy. Kiedy dziecko siada? Jak wyglądają etapy nauki siadania i jak można w nich pomóc dziecku?

Kiedy dziecko siedzi?

Dzieci rozwijają się w różnym tempie – dotyczy to również nauki siadania. Podobnie jak w przypadku wielu innych umiejętności, tak i tu widełki są dość szerokie – dzieci zaczynają siadać między 6. a 10. miesiącem życia.

Leżenie niemowlaka na brzuchu

Na naukę siedzenia przekłada się jedna z pierwszych umiejętności dziecka – umiejętność leżenia na brzuszku. W pozycji leżącej na brzuszku dziecko ma motywację do unoszenia i kontrolowania głowy.

Przewracanie noworodka na brzuch

Aby dziecko nauczyło się siedzieć, musi nauczyć się najpierw przewracać na brzuch, podnosić głowę i podtrzymywać na rączkach. To pozwoli jej wzmocnić mięśnie zlokalizowane w okolicach brzucha i wokół kręgosłupa na tyle, by umożliwiały jej utrzymanie tułowia w pionie.

Podnoszenie główki u niemowlaka

O samodzielnym siedzeniu można mówić dopiero wtedy, gdy dziecko potrafi samo utrzymać główkę. Aby dziecko nauczyło się podnosić główkę, należy je jak najczęściej układać na brzuszku. Poza tym warto wówczas rozkładać wokół niego interesujące zabawki oraz do niego mówić, by motywować je do unoszenia głowy. Kiedy dziecko opanowuje umiejętność podnoszenia główki? Dzieje się do zazwyczaj do końca 3. miesiąca życia. 3-miesięczny maluch powinien ponadto umieć utrzymać głowę w górze przez dłuższy czas.

Podtrzymanie malucha na rączkach

Kolejnym krokiem w rozwoju maluszka jest opanowanie umiejętności podporu na rękach. W 4. miesiącu życia dziecko zaczyna podpierać się na przedramionach, natomiast w kolejnym jest już w stanie podeprzeć się na dłoniach z pełnym wyprostem ramion. Mało tego – brzdąc potrafi też sięgnąć w tej pozycji po leżącą przed nim zabawkę!

Leżenie niemowlaka na boku

Pamiętaj również, że przez pierwszych sześć miesięcy życia, podstawową, a zarazem lepszą pozycją jest leżenie – na plecach, a ponadto na boku czy na brzuchu. Ostatnia z wymienionych pozycji daje szereg korzyści: dziecko może rozglądać się po otoczeniu czy podejmować próby raczkowania, a jednocześnie wzmacniać mięśnie grzbietu.

Samodzielne siedzenie a siadanie

W nauce siadania niezwykle ważne jest słowo "samodzielne". Aby można było powiedzieć, że dziecko umie siedzieć, musi ono umieć przyjąć tę pozycję bez jakiejkolwiek pomocy zewnątrz, z pozycji bocznej albo czworaczej. Jeśli siada z leżenia poprzez dźwiganie się na podanych mu przez rodzica dłoniach, niestety nie można powiedzieć, że maluch potrafi już siedzieć. Siadanie dziecka z podparciem ciała poduszkami, by się nie przewróciło, też nie jest umiejętnością siedzenia – to sztuczne zmuszanie malucha do czegoś, do czego jego organizm jeszcze nie dojrzał.

Kiedy dziecko siada a kiedy raczkuje?

W toku rozwoju malucha siedzenie i raczkowanie są ze sobą blisko związane. Za typową cezurę w przypadku nauki siedzenia dawno temu przyjęło się wiek 6 miesięcy i do dziś tak stereotypowo się na nią patrzy. Tymczasem wiele dzieci w tym wieku wcale jeszcze nie siada samodzielnie. Okienko rozwojowe dla siadu przypada na czas między 6. a 10. miesiącem, przy czym ok. połowa dzieci nabywa tę umiejętność w 8. miesiącu.

Czas na raczkowanie u niektórych dzieci przychodzi jeszcze przed nabyciem umiejętności siadania, u innych dopiero później. Średnio jest 7. miesiąc życia. Co ciekawe, dziecko, które czworakuje, ma dobre warunki do ćwiczenia siadania. Przejście z pozycji czworaczej do siadu jest właśnie jednym z dwóch sposobów, w jaki dziecko może prawidłowo siadać.

Przeczytaj także nasz artykuł w tym temacie: Raczkowanie – kiedy dziecko zaczyna raczkować?

Jak dziecko siada?

Prawidłowy siad niemowlaka

Dziecko siada prawidłowo z pozycji bocznej albo czworaczej. Kiedy dziecko potrafi już obracać się wokół własnej osi, to niedługo potem uczy się przechodzić do podporu bokiem, skąd już łatwo przejść do siadu bocznego i w końcu do siadu właściwego.

Siad z pozycji czworaczej dziecko opanowuje natomiast zwykle dość przypadkowo – kołysanie się na wszystkich czterech kończynach w pewnym momencie powoduje przeniesienie całego ciężaru ciała do tyłu i niejako upadek na bok, z którego następnie przejście do siadu właściwego.

Jak rozpoznać, czy siad malca jest pewny? Gdy Twoja pociecha podczas siedzenia potrafi bawić się obiema rączkami i nie potrzebuje już używać ich do podpierania się, oznacza to, że w tej pozycji czuje się w pełni swobodnie. Zwykle dzieje się to przed upływem 8-9 miesiąca – wtedy większość dzieci potrafi już samodzielnie usiąść.

Nieprawidłowy siad niemowlaka

Istnieją trzy nieprawidłowe wzorce siadania: siad C, W i z pochyleniem na bok.

Siad C to siad z szeroko rozstawionymi do boków nóżkami i zaokrąglonymi, przygarbionymi plecami. Jest siadem nieaktywnym, świadczy o obniżonym napięciu mięśniowym.

Siad W to siad, w którym maluch siedzi pomiędzy swoimi stopami. Patrząc na dziecko od przodu, ma się wrażenie, że jego nogi układają się w literę W. Taki siad również może występować u dzieci o obniżonym napięciu mięśni, bo ułatwia utrzymanie równowagi i wymaga mniej wysiłku do utrzymania pozycji. Warto jednak dodać, że ten siad preferuje też w nieco starszym wieku wiele zdrowych dzieci – jest on po prostu dla nich wygodny. Zadaniem rodzica jest jednak go korygować.

Siad z pochyleniem na bok można poznać po tym, że maluch siada wyraźnie tylko na jednej stronie ciała, pochyla też w tę stronę głowę i sięga po zabawki znajdujące się tylko po tej stronie. To sygnał, że dziecko może mieć problem z asymetrią.

Jeśli Twój brzdąc ma pół roku i nie siedzi, w 7. miesiącu życia możesz przeprowadzić test – posadzić malucha i sprawdzić, jak zachowuje się w tej pozycji. Czy może utrzymać się w niej stabilnie chociaż przez chwilę? Jeśli tak, to nie masz powodów do niepokoju. 7. miesiąc często jest przełomowy, bo kręgosłup i mięśnie dziecka są już mocne. W tym momencie wiele niemowląt potrafi już stabilnie siedzieć nawet przez kilkanaście minut. Oczywiście nie brakuje dzieci, które nie czują się jeszcze w tej pozycji zbyt komfortowo, ale z czasem zaczynają siedzieć coraz dłużej. Można wtedy bez obaw sadzać pociechę do posiłków w wysokim krzesełku, a do zabawy – na rozłożonym na podłodze kocyku. Na siedząco będzie jej znacznie wygodniej się bawić, przekładać przedmioty z rączki do rączki czy po prostu rozglądać wokół siebie.

Jak pomóc dziecku w nauce siadania?

Jak jednak można wspomóc dziecko w nauce siadania? Warto zacząć od codziennego układania maluszka na brzuch. Przyjmując tę pozycję, unosząc główkę, a potem także klatkę piersiową, niemowlę trenuje mięśnie karku oraz pleców. W ten sposób przygotowuje się nie tylko do siadania, ale też do nauki innych umiejętności ruchowych.

Tak naprawdę nauka siadania zaczyna się już od narodzin. Możesz ją wspierać poprzez wzmacnianie u dziecka mięśni właściwie całego ciała.

Nie skupiaj się wyłącznie na wspieraniu malucha w pozycji siedzącej. Ważne, by maluszek wzmacniał także mięśnie przodu ciała, a robi to poprzez zabawę na plecach, gdy wyciąga rączki np. w kierunku rodzica albo interesującego przedmiotu nad sobą. W czasie, gdy maluch leży na plecach, możesz motywować go do zabawy własnymi stopami. To na tym etapie dla dziecka niezwykle fascynujące zabawki! W chwili, gdy dziecko przyciąga stopę rękami i wkłada ją do ust, wzmacniają się jego mięśnie brzucha.

Kiedy dziecko zaczyna siadać, zapewnij mu bezpieczne otoczenie do zabawy. Nie chodzi o to, by na każdym kroku tworzyć mu podparcia z poduszek, które zamortyzują ewentualne upadki. Dziecko, które siedzi, nie jest zagrożone specjalnie niebezpiecznym upadkiem, bo znajduje się blisko ziemi. Warto jednak zadbać o sporo wolnej przestrzeni wokół maluszka, by miał również warunki do raczkowania – zwłaszcza, gdy ta umiejętność dopiero przed nim!

Nauka siadania – ćwiczenia

Jak pomóc dziecku usiąść? Na pewno nie poprzez podawanie mu swoich palców i umożliwianie podciągania się na nich. Nie pomoże też siadanie niemowlaka z podparciem. Takie "ćwiczenia" nie sprawiają, że nauka siadania postępuje szybciej. Owszem, przy dźwiganiu się z leżenia dziecko rozwija mięśnie przodu ciała, ale to, że wyrywa się do takich aktywności, nie świadczy o jego gotowości do tego, by usiąść. Ćwiczenia wspomagające naukę siadania nie powinny następować zbyt szybko – możesz sadzać malucha do zabawy, ale nie każ mu usiąść samodzielnie, gdy jest jeszcze na to za małe.

Czy niemowlę potrzebuje akcesoriów do nauki siadu? Odpowiedź jest tylko jedna: nie! Różne zabawki i akcesoria, dzięki którym dziecko siedzi, wcale nie sprawiają, że dziecko siedzi samodzielnie. Te akcesoria robią to za maluszka! Dziecko przyjmuje pozycję siedzącą, ale zupełnie bierną. Jego mięśnie nie są napięte, a równowaga nie jest ćwiczona. Zdecydowanie lepsze jest sadzanie dziecka na swoich kolanach i wspólna zabawa w tej pozycji.

Warto wprowadzać zabawy we wszelkich możliwych pozycjach ciała. Nie skupiaj się wyłącznie na pozycji siedzącej. Aby maluch nauczył się siadać, potrzebuje rozwinąć, wzmocnić i rozciągnąć różne mięśnie, np. te wzdłuż kręgosłupa. Odbywa się to nie wtedy, kiedy dziecko już zaczyna siadać, ale znacznie wcześniej, w chwili, gdy bawi się w pozycji klęku, gdy jest motywowane do obrotu wokół własnej osi, gdy leży na boku.

Dziecko nie siada – co robić?

Czy jest moment, w którym należy zacząć się niepokoić? Przyjmuje się, że po ukończeniu 4 miesięcy dziecko powinno samo utrzymywać głowę, natomiast w 9. miesiącu życia – samodzielnie siedzieć. Jeżeli Twoja pociecha nie nabyła jeszcze tych umiejętności, warto skonsultować się z lekarzem. Nieco później siadać zaczynają także maluszki ze zdiagnozowanym osłabionym napięciem mięśniowym. W takiej sytuacji trzeba stosować się do rad specjalisty, regularnie wykonywać zalecone ćwiczenia i nie rezygnować z rehabilitacji.

Kiedy dziecko powinno samodzielnie siedzieć – podsumowanie

Samodzielne siadanie niemowlaka nie zawsze następuje w tym samym wieku – jak już wspomniano, niemowlaki rozwijają się w różnym tempie. Jedną z kluczowych umiejętności do opanowania jest możliwość podnoszenia, utrzymania i kontrolowania główki – rzutuje to bowiem zarówno na naukę siedzenia, jak i późniejsze raczkowanie czy chodzenie.

Z tego powodu nie powinno się przyspieszać całego procesu. Jeśli maluch ma jeszcze za słabe mięśnie, by mógł prosto i pewnie utrzymać plecy, nie należy go sadzać. Co więcej, ortopedzi przestrzegają, że takie postępowanie może przyczynić się do powstawania skrzywień kręgosłupa i mieć negatywny wpływ na naturalne wzmacnianie mięśni.

Opanowanie umiejętności siadania jest jednym z kamieni milowych w rozwoju dziecka. Wiedząc, kiedy dzieci zaczynają siadać, a przy tym znając poszczególne etapy nauki tej umiejętności, możesz wspomóc swoją pociechę w jej nabywaniu i odkrywaniu świata z całkiem nowej perspektywy.

Życzymy Wam wspaniałej i bezproblemowej przygody z nauką siadania. Równocześnie zachęcamy do sprawdzenia naszej oferty na produkty dla dzieci i niemowląt, w tym np. żeli do kąpieli dla niemowląt i szamponów dla dzieci czy kremów dla niemowląt.