Karmienie butelką – cała prawda na jego temat

Wokół karmienia niemowląt mlekiem modyfikowanym narosło sporo mitów, podobnie zresztą, jak wokół wielu innych tematów związanych z pielęgnacją noworodka i opieką nad niemowlakiem. Z ust do ust przekazywane są błędne informacje np. o wpływie karmienia butelką na odporność, uzębienie czy przesypianie nocy przez dziecko. Czas ustalić jednoznacznie, co jest prawdą, a co fikcją. Jakie wady, a jakie zalety ma karmienie noworodka mlekiem modyfikowanym (w skrócie mm)?

Czy obecność mieszanki i butelek w domu to pokusa dla rodziców, by częściej stosować karmienie mm zamiast piersią? Tu również wszystko zależy od sposobu myślenia. Jeśli od narodzin dziecka bijecie się z myślami z związku ze sposobem karmienia, bo karmienie piersią w jakiś sposób Wam nie odpowiada, to decyzję o przejściu na butelkę podejmiecie bez względu na to, czy jest ona obecna w domu, czy trzeba po nią pójść do apteki. Jeśli karmienie piersią Wam się układa, to raczej nie będziecie szukać powodów dla wykorzystania butelki.

Od początku warto wdrożyć kilka podstawowych zasad, by uniknąć niepotrzebnych kłopotów. Zacznij od skonsultowania z pediatrą lub położną wszystkich obaw dotyczących karmienia Twojego malucha – pamiętaj, że zawsze jest to indywidualna kwestia, każde dziecko ma swój rytm i swoje zapotrzebowanie na pokarm.

Od czego zacząć? Przede wszystkim pamiętaj, by butelka i smoczek były zawsze dopasowane do wieku malucha – chodzi głównie o kształt smoczka i otwór na pokarm – w pierwszych okresie nie może być on zbyt duży, by nie wypływało z niego zbyt dużo mleka. W ten sposób ograniczysz ryzyko zakrztuszenia się dzidziusia zbyt dużą ilością płynu, którego maluch może nie nadążyć połknąć. Oczywiście warto obserwować swojego malucha - niektóre dzieci dość szybko wymagają szybszego wypływu mleka, więc zmiana rozmiaru smoczka butelki może być potrzebna szybciej, niż Ci się wydaje.

Jakie butelki dla noworodka wybierać? Dobrze mieć ich kilka, w różnych rozmiarach. Mniejsze przydadzą się na małe wyjście z domu, większa przyda się pewnie na nocne karmienie. Butelka do karmienia dla noworodka może mieć tylko 110 ml pojemności. Butelki do karmienia niemowląt muszą być już odpowiednio większe, bo starsze dzieci jedzą już więcej. Butelka do mleka dla dziecka w wieku 2-4 miesięcy powinna mieć pojemność 150 ml, a butelki do mleka dla niemowląt starszych niż 6 miesięcy - nie mniej niż 180 ml.

Optymalnie do 1. roku życia. Wiele jednak zależy od tego, czy dziecko ma skłonności do infekcji takich jak np. pleśniawki. Jeśli tak, warto wyparzać butelki tak długo, jak długo dziecko z nich korzysta.

Żeby przekonać się o tym, czy maluszek prawidłowo ssie pokarm, zwróć uwagę na to, czy wewnątrz butelki pojawiają się pęcherzyki powietrza. Jeśli są, oznacza to, że wszystko jest w porządku i możesz kontynuować karmienie.

Mieszankę pokarmu zawsze należy przygotowywać tuż przed jej podaniem, dzięki czemu można mieć pewność, że jest ona świeża i gotowa do spożycia, a po każdym karmieniu należy dokładnie umyć butelkę i smoczek. Zaleca się raz na dobę wyparzanie akcesoriów używanych do karmienia dziecka.

Przy przygotowywaniu mleka należy trzymać się ściśle wytycznych na opakowaniu produktu. Chodzi o to, by mleko nie było za gęste ani za rzadkie. Jeśli chodzi o różne specjalistyczne warianty, jak mleko dla alergików, bezlaktozowe czy mleko antykolkowe? Takiego mleka nie należy stosować na własną rękę, ale po konsultacji z lekarzem. A czy można mieszać mleka modyfikowane? Jeśli mowa o tym samym, podstawowym wariancie przeznaczonym da tego samego wieku, to nie ma przeciwwskazań, by podawać dziecku raz mleko jednego producenta, raz mleko drugiego producenta.

Karmienie mlekiem modyfikowanym jest o tyle skomplikowane, że na rynku obecne są mieszanki w przeróżnych wariantach od różnych producentów. Jak już wiesz, specjalistyczne mleko powinno być podawane z zalecenia lekarza. Poza tymi przypadkami, mleko możesz dobierać według własnego uznania, np. kierując się składem. Oczywiście w pierwszej kolejności bierz pod uwagę, czy mleko jest właściwe dla wieku Twojego dziecka.

To, ile powinien jeść noworodek karmiony mlekiem modyfikowanym, możemy policzyć nie tylko jako liczbę karmień w ciągu doby, ale też jako liczbę mililitrów na karmienie. Ile zjada noworodek? Powinno to być siedem porcji, 110 ml w każdej. Oczywiście to, ile powinien jeść noworodek karmiony butelką, to tylko pewne założenia. Rzeczywistość zwykle jest inna, dziecko nie zawsze musi wypijać mleko do końca.

Co ile powinien jeść noworodek? Podobnie jak przy karmieniu piersią, przerwy wynoszą 2-3 godziny. Warto pamiętać, że mm "trzyma" dłużej, więc maluch może domagać się karmienia nieco rzadziej niż przy karmieniu piersią.

Ile mleka modyfikowanego dla niemowlaka? W drugim miesiącu życia nieco się zmieniają. Liczba karmień zmniejsza się o jeden, wzrasta natomiast objętość wypijanego mleka (120-140 ml). A ile mleka dla niemowlaka od 5. miesiąca? Teraz wystarczą 4 karmienia i każdorazowo 150-160 ml mleka.

Zarówno karmienie piersią, jak i podawanie mieszanki, powinno odbywać się na żądanie do końca 6. miesiąca życia, czyli przez cały czas, w którym mleko jest jedynym pokarmem dziecka.

Na pewno zadajesz sobie pytanie, jak często karmić noworodka, zwłaszcza, jeśli nie wypija on przewidywanych porcji mleka do końca. Cóż, dziecko to nie robot, więc trudno oczekiwać od niego stałego schematu jedzenia. Warto więc podawać dziecku mleko na żądanie.

Sprawa wydaje się prosta - dopóki maluch nie wypije całej zawartości butelki. W rzeczywistości nie należy skłaniać do tego dziecka za wszelką cenę. Jeśli po pewnym czasie jedzenia maluch zaczyna protestować, spróbuj go odbić. Jeśli mimo to wciąż nie chce kontynuować posiłku, odpuść.

Przeczytaj także: Noworodek ciągle śpi i mało je – co to może oznaczać?.

Ważne jest, by jego główka nie znajdowała się płasko, ale powyżej reszty ciała – tutaj znowu chodzi o zmniejszenie ryzyka zakrztuszenia się. Pamiętaj, że również Tobie musi być wygodnie – zawsze zadbaj o to, by móc się swobodnie oprzeć. Ułóż malucha na swoim przedramieniu i na kolanach, a drugą ręką trzymaj butelkę w pozycji prostopadłej do buzi dziecka. Delikatnie otulaj malucha ramieniem. Cały czas kontroluj tempo ssania pokarmu – to Twoja pociecha powinna je wyznaczać. Chodzi o to, by maluch nadążał ze ssaniem i połykaniem. Rób krótkie przerwy, jeśli widzisz, że to potrzebne, czasem maluch musi odbić w trakcie jedzenia, by powrócić do dalszej konsumpcji.

Odbicie po posiłku jest ważne – ale czasem dziecko może nie odbić dlatego odkładając dziecko do łóżeczka ułóż jego główkę na lewym boku, takie ułożenie zabezpieczy dziecko przed zakrztuszeniem gdyby ulała się niewielka ilość pokarmu. Jeśli Twój maluszek odbija po każdym posiłku to wówczas może on spokojnie odpoczywać w pozycji leżącej, najlepiej z główką odwróconą na lewą stronę – by zmniejszyć ryzyko zachłyśnięcia.

Dość częstym zjawiskiem po karmieniu jest tzw. ulewanie pokarmu. Nie obawiaj się, że dzieje się coś niepokojącego. Dotyczy to połowy dzieci i mija z upływem czasu. Czemu dziecko ulewa? Po prostu układ pokarmowy noworodków jest jeszcze nie do końca dojrzały, co prowadzi do cofania pokarmu. Czasem przyczyna jest bardziej prozaiczna – zwyczajnie, maluch zjadł za dużo i żołądek zwraca nadmiar przyjętego mleka. Kiedy mięśnie żołądka staną się mocniejsze i układ pokarmowy Twojego dziecka dojrzeje, problem ulewania powinien zniknąć.

Ulewanie po mm jest tak samo dopuszczalne, jak po mleku naturalnym, bo głównym winowajcą jest niedojrzały układ pokarmowy. Oczywiście istnieją też dodatkowe czynniki, jak konkretny skład mleka. Gdy dziecko ulewa po mleku modyfikowanym, winna może być też butelka czy jej smoczek.

Ponieważ przy karmieniu butelką nie trzeba mieć dziecka przy piersi, rodzi się pokusa karmienia maluszka na leżąco. Gdy dziecko leży w łóżeczku, ręce rodzica odpoczywają. Musisz jednak wiedzieć, że picie z butelki na leżąco wiąże się z pewnymi zagrożeniami dla dziecka. Gdy dziecko leży, mleko z butelki wypływa nie tylko pod wpływem ssania, ale też działania siły grawitacji. Maluch może się więc zakrztusić, a nawet zachłysnąć. Mleko może też wpływać do tzw. nosogardła, prowadząc nawet do… zapalenia ucha. Jak to możliwe? U niemowląt drogi oddechowe są znacznie krótsze niż u dorosłego, w związku z czym poszczególne narządy, które one łączą, leżą bliżej siebie. Zalegające w nosogardle mleko może prowadzić do infekcji, która z łatwością przemieszcza się do uszu.

Jak zatem powinno wyglądać karmienie butelką noworodka? Najlepiej jest wziąć je na ręce i trzymać w pozycji półleżącej (dotyk, ciepło ciała rodzica i kontakt wzrokowy przyczynią się dodatkowo do budowania więzi z dzieckiem). Butelka powinna znajdować się pod kątem prostym do ust dziecka. Maluch powinien obejmować ustami całą podłużną część smoczka. Smoczek powinien być w całości wypełniony mlekiem przez cały czas karmienia, by zminimalizować ilość połykanego podczas karmienia powietrza.

Jak często podawać dziecku butelkę? Zasada jest taka sama, jak przy karmieniu piersią. Należy przeprowadzać karmienie butelką na żądanie.

Gdy dziecko karmione jest piersią, nie trzeba podawać mu żadnych dodatkowych płynów. A co w sytuacji, gdy przejdziecie na butelkę? Czy dziecko karmione butelką trzeba dopajać? Obecnie skład mleka modyfikowanego jest na tyle udoskonalony, że dopajanie przy karmieniu butelką również nie jest konieczne. Nie oznacza to jednak, że jest zabronione. Możecie podawać dziecku dodatkową wodę, np. gdy na zewnątrz panuje upał.

Bardzo zależało Wam na karmieniu piersią, ale maluszek ma problemy z chwytaniem brodawki albo ze ssaniem piersi? Jeśli wszelkie próby zawodzą, pozostaje Wam przejście na butelkę. Możecie jednak spróbować karmienia maluszka odciągniętym mlekiem mamy. To oczywiście bardzo wymagające zajęcie, ale dobrodziejstwo płynące z karmienia mlekiem naturalnym jest tego warte. Aby całkowicie pokryć potrzeby dziecka własnym mlekiem, mama musi przyjąć regularny rytm odciągania pokarmu. Warto wykorzystywać chwile, gdy maluszek śpi bądź zajmuje się nim inna bliska osoba. Wszelkie nadwyżki możesz zamrażać, by wykorzystać później, gdy nie będziesz miała czasu odciągnąć mleka. Jeśli wyłączne karmienie własnym mlekiem jest zbyt trudne, próbuj stosować karmienie mieszane. Utrzymasz laktację, jeśli odciąganie będziesz przeprowadzać o stałych porach (najlepiej także w nocy).

A jak przestawić dziecko na butelkę, gdy chcesz już zakończyć karmienie piersią? Rób to płynnie, tzn. mieszaj podawanie dziecku swojego mleka i mieszanki. Z czasem swoje mleko dawaj mu coraz rzadziej, stopniowo zwiększając udział mm. Mleka mogą mieć subtelne różnice w smaku. Jeśli pierwsze wybrane nie zasmakuje maluszkowi, pozwól mu spróbować innego.

Rozważmy inną sytuację. W pewnym momencie dziecku przestaną być potrzebne karmienia nocne, ale przyzwyczajony do tego maluch może nie chcieć z nich zrezygnować. W takiej sytuacji wiele mam postanawia zastąpić pierś butelką, by nocne karmienia nie obciążały jej tak bardzo (butelką może przecież karmić także tata). Jak przeprowadzić odstawianie od karmienia piersią w nocy? Gdy maluch przebudzi się o swojej stałej porze, spróbuj po prostu podać mu butelkę z mlekiem. Być może brzdąc wypije je przez sen i nie nawet nie zauważy różnicy. Możesz też przez kilka pierwszych nocy podawać dziecku swoje, odciągnięte mleko. Będzie to niejako etap przejściowy między piersią i mlekiem mamy a butelką i mlekiem modyfikowanym.

W ciągu dnia możesz też tłumaczyć dziecku, że w nocy jedzą tylko malutkie dzieci, a starsze brzdące oraz dorośli tego nie robią. Dziecko w końcu to zrozumie i przestanie się domagać karmienia w nocy. Jeśli mimo to będzie budziło się w nocy i będzie miało trudności z ponownym zaśnięciem, spróbujcie innych metod wyciszania i usypiania. Przyda się delikatna kołysanka w tle, ubranie pachnące mamą położone przy poduszce, wyciszający rytuał wieczorny czy kąpiel z dodatkiem żelu do kąpieli dla niemowląt o uspokajającym zapachu.

Zamiana piersi na butelkę w przypadku dwulatka nie jest najlepszym pomysłem. Nie musicie rezygnować z podawania mu mleka, ale 2 lata to zdecydowanie nie jest już czas na przyzwyczajanie dziecka do butelki. Na tym etapie możecie odzwyczaić dziecko od piersi i zaproponować mu mleko modyfikowane w kubeczku lub całkowicie odzwyczaić je od mleka. Odstawianie od piersi może być trudne, ale nie musi. Wszystko zależy od Waszego maluszka. Być może właśnie stało się gotowe na to, by pożegnać mleko mamy?

Gdy maluch ma już dobrze rozszerzoną dietę i mleko przestaje być dla niego głównym pokarmem, karmienie na żądanie nie jest już wymagane. Mleko z butelki stanowi wówczas posiłek uzupełniający. Np. dziecku powyżej roku powinno podawać się mleko dwa razy dziennie (objętość porcji to ok. 170 ml), np. do drugiego śniadania oraz wieczorem.

Niemal każdy rodzic zadaje sobie pytanie, jak długo należy podawać dziecku mleko z butelki. Warto wiedzieć, że zakończenie karmienia butelką wcale nie musi być równoznaczne z zakończeniem karmienia dziecka mlekiem. Na pewnym etapie należy po prostu odstawić butelkę, a dostosowane do wieku mleko modyfikowane podawać w kubeczku. To potrzebne, by zapobiegać nieprawidłowemu rozwojowi zgryzu. Kiedy zrezygnować z butelki? Najlepszy czas na odzwyczajanie malucha od ssania smoczka butelki to 7.-8. miesiąc życia. Na tym etapie dziecko potrafi już chwytać i stabilnie trzymać różne przedmioty, więc poradzi sobie z nauką picia z kubeczka. Im dłużej będziecie zwlekać z odstawieniem butelki, tym dziecko silniej będzie przyzwyczajać się do ssania. Odzwyczajanie starszego dziecka od butelki jest dużo trudniejsze niż dziecka młodszego.

Karmienie butelką zamiast piersią możecie wprowadzić bez wyrzutów sumienia np. gdy maluch skończy roczek. Składniki z mleka matki oczywiście wciąż są dla niego bardzo ważne, jednak najważniejsze były przez pierwszych 6 miesięcy. Jeśli z jakichś powodów dalsze karmienie piersią jest dla mamy utrapieniem, przejście z karmienia piersią na butelkę będzie rozsądną decyzją. Kiedy wskazane jest karmienie butelką? Np. gdy mama często choruje i musi przyjmować leki. Ich składniki mogą przenikać do pokarmu, a w takiej postaci nie jest on już dla dziecka taki zdrowy.

Nauka picia z butelki jest łatwiejsza u młodszych dzieci, bo ssanie smoczka jest prostsze niż ssanie piersi. Musicie o tym pamiętać, że dziecko bardzo łatwo przyzwyczaja się butelki, jeśli nie chcecie całkowicie rezygnować z karmienia piersią. Karmienie butelką niemowlaka niekiedy jest jednak koniecznością i lepszym wyborem niż pierś. Jeśli chodzi zaś o odzwyczajanie dziecka od piersi i zastąpienie jej butelką… Nie ma jednej prostej odpowiedzi na pytanie o to, jak przejść na karmienie butelką. Warto robić to z wyczuciem, by zmiana dla malucha nie była traumą.